Chủ đề Smart Banking năm nay không chỉ bàn về công nghệ, mà nhấn mạnh sự kết hợp hài hòa giữa: Chiến lược-Dữ liệu-Công nghệ-Con người, đặt trên nền tảng quản trị rủi ro và tuân thủ chủ động. Từ đó hướng tới một hệ sinh thái ngân hàng số bền vững: Đổi mới nhưng an toàn, nhanh nhưng chuẩn mực, cá nhân hóa nhưng bảo vệ quyền riêng tư, mở kết nối nhưng kiểm soát chặt chẽ rủi ro hệ thống.
DỮ LIỆU LÀ TRUNG TÂM CỦA CHUYỂN ĐỔI SỐ
Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia nhận định, việc khai thác và quản trị dữ liệu trong lĩnh vực ngân hàng đang tồn tại một số khó khăn, thách thức.
Thứ nhất, về chất lượng dữ liệu. Dữ liệu thu thập từ nhiều nguồn khác nhau nên thường xảy ra tình trạng trùng lắp, sai lệch hoặc không cập nhật kịp thời. Việc làm sạch, chuẩn hóa và đồng bộ dữ liệu giữa các ngân hàng và giữa ngân hàng với các cơ sở dữ liệu quốc gia chưa được tiến hành thường xuyên, liên tục.
Thứ hai, về kết nối, chia sẻ dữ liệu. Mặc dù đã từng bước kết nối như với cơ sở dữ liệu dân cư, nhưng nhìn chung các cấu trúc dữ liệu ngành tài chính - ngân hàng và các ngành khác chưa thực sự liên thông. Việc thúc đẩy các tiêu chuẩn mở về dữ liệu, giao thức kết nối (API) giữa ngân hàng với các lĩnh vực như thuế, hải quan, đất đai, doanh nghiệp... để hình thành bức tranh dữ liệu toàn diện về khách hàng, phục vụ đa mục tiêu (phân tích tín dụng, phòng chống rửa tiền, gian lận...) chưa bảo đảm mục tiêu, yêu cầu.
Thứ ba, về khai thác giá trị dữ liệu. Nhiều ngân hàng hiện nay mới chỉ sử dụng dữ liệu cho các mục đích nội bộ; việc làm giàu dữ liệu và chia sẻ giá trị dữ liệu ra bên ngoài thông qua các mô hình như ngân hàng mở (Open Banking), thị trường dữ liệu tài chính chưa được tiến hành thường xuyên, gây khó khăn cho việc tạo ra các dịch vụ mới (cho ngành Fintech và các ngành khác), đồng thời hỗ trợ các ngân hàng tiếp cận nguồn dữ liệu ngoài ngành để hiểu khách hàng hơn.
Thứ tư, về bảo mật và quyền riêng tư. Đây là thách thức lớn nhất khi xử lý dữ liệu quy mô lớn, đặt ra yêu cầu tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc về bảo vệ dữ liệu cá nhân, văn hóa bảo mật dữ liệu phải được quán triệt ở mọi cấp độ trong ngành ngân hàng; đồng thời, phải đầu tư các giải pháp an ninh mạng tiên tiến để chống lại nguy cơ rò rỉ dữ liệu, tấn công đánh cắp dữ liệu…
Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương nhận định: “Dữ liệu đã vượt khỏi vai trò sản phẩm phụ của hệ thống công nghệ thông tin để trở thành ‘tài nguyên mới’, là tư liệu sản xuất thiết yếu và nhân tố cốt lõi giúp quốc gia bứt phá phát triển”. Ông cho rằng ngân hàng thông minh trước hết phải là ngân hàng “hiểu biết dữ liệu”. Trên thế giới, nhiều định chế tài chính đã coi mình là “công ty dữ liệu”, đầu tư mạnh vào kho dữ liệu, nền tảng AI và đội ngũ chuyên gia. Ở Việt Nam, ngành ngân hàng đã ứng dụng căn cước công dân gắn chip để xác thực khách hàng, kết nối dữ liệu quốc gia về dân cư, tận dụng dữ liệu lớn từ viễn thông và mạng xã hội để chấm điểm tín dụng, phòng chống gian lận. Tuy nhiên, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương cũng chỉ ra thách thức: Chất lượng dữ liệu chưa đồng bộ, còn tình trạng trùng lặp, sai lệch; hạ tầng chia sẻ dữ liệu chưa liên thông; khai thác giá trị dữ liệu chủ yếu phục vụ nội bộ, chưa hình thành thị trường dữ liệu tài chính; trong khi vấn đề bảo mật và quyền riêng tư cá nhân ngày càng khắt khe.
“ĐÚNG - ĐỦ - SẠCH - SỐNG”: BÀI TOÁN DỮ LIỆU CHO NGÂN HÀNG SỐ
Theo Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng, Ngân hàng Nhà nước là một trong số ít các bộ, ngành ban hành hệ thống các Thông tư để điều chỉnh toàn bộ quá trình thu thập, tổng hợp, phân tích dữ liệu. Trong ngành Ngân hàng, không có bất kỳ dữ liệu nào được thu thập ngoài khuôn khổ pháp lý này: Từ hệ thống báo cáo thống kê, giám sát thông tin tín dụng, hệ thống CIC, phòng, chống rửa tiền, đến tất cả các ứng dụng nghiệp vụ đều có Thông tư quy định, làm căn cứ pháp lý cho toàn ngành. Bên cạnh phương châm “đúng-đủ-sạch-sống”, dữ liệu còn phải giải quyết được hai vấn đề then chốt. Đó là, khai thác dữ liệu hiệu quả và xây dựng các ứng dụng tốt, tích hợp thông minh, tiện ích, thuận tiện cho người dùng.
"Dữ liệu là nền tảng, là tài nguyên quý giá. Tuy nhiên, khách hàng mới là trung tâm. Do đó, trong thời đại số hiện nay, ngành Ngân hàng phải đáp ứng được 3 yếu tố: Tạo nên những ứng dụng tốt, thông minh cho khách hàng; hỗ trợ hiệu quả cho khách hàng; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng", ông Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh.
Theo Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng, bước chuyển “Dữ liệu là nền tảng-Khách hàng là trung tâm” không đơn thuần là triển khai thêm vài hệ thống công nghệ. Đó là sự dịch chuyển tư duy quản trị: Từ quản lý chức năng sang quản lý quy trình; từ báo cáo hậu kiểm sang phân tích dự báo; từ đo lường cục bộ sang tối ưu hóa tổng thể giá trị vòng đời khách hàng; từ “thu thập dữ liệu càng nhiều càng tốt” sang “dữ liệu đúng-sạch-được phép-có mục đích rõ ràng-tạo ra giá trị thực sự”.
