Tại buổi làm việc, đại diện Tập đoàn Nguyễn Hoàng đã trình bày và đề xuất về Các giải pháp về đột phá khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực giáo dục, phát triển nguồn nhân lực trí tuệ nhân tạo, công nghệ bán dẫn và Nền tảng dữ liệu Giáo dục tập trung.

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đang là bài toán trọng yếu nếu Việt Nam muốn vươn lên thành trung tâm công nghệ trong khu vực, đặc biệt ở hai lĩnh vực mũi nhọn: công nghệ bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI).

Đối với ngành bán dẫn, chính phủ đã đặt mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư đến năm 2028. Một trong những giải pháp trọng tâm là thành lập các trung tâm đào tạo chuyên sâu thông qua hợp tác quốc tế, trong đó có đề xuất hợp tác với tập đoàn Rapidus (Nhật Bản). Việt Nam cần đưa kỹ sư ra nước ngoài học tập, đồng thời cải tiến chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế như ABET, tập trung vào thiết kế, đóng gói và kiểm thử vi mạch. Hợp tác với doanh nghiệp, như Kioxia hay Intel, sẽ giúp rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo và thực tiễn sản xuất. Đầu tư vào cơ sở vật chất và trung tâm R&D cũng là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực nội địa.

Với AI, Việt Nam đã có bước tiến đáng kể khi tăng thứ hạng AI readiness từ #76 (2020) lên #39 (2023). Tuy nhiên, để thu hẹp khoảng cách nhân lực, cần triển khai đồng thời cả 3 lớp giải pháp: đào tạo trực tuyến quốc gia để phổ cập kiến thức từ cơ bản đến chuyên sâu (gồm cả AI Agent), mở rộng các khóa học ngắn hạn thực hành nhằm "reskill" lực lượng lao động hiện tại, và phát triển hệ sinh thái đào tạo đại học - sau đại học gắn với thực tiễn đổi mới sáng tạo. Với sự đồng hành của các cơ quan nhà nước, đặc biệt là Trung tâm Dữ liệu quốc gia và Hiệp hội Dữ liệu quốc gia, đây sẽ là cơ hội bứt phá của Việt Nam trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.

Dữ liệu là trụ cột của giáo dục thông minh và chuyển đổi số quốc gia

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số toàn diện, dữ liệu giáo dục không chỉ là công cụ quản trị, mà còn là tài sản chiến lược định hình tương lai nền giáo dục Việt Nam. Việc xây dựng Trung tâm Dữ liệu Giáo dục Quốc gia (Vietnam Education Data Hub – VNEdu DataHub) là một bước đi mang tính chiến lược, góp phần kiến tạo hạ tầng số cho giáo dục, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về minh bạch hóa, cá nhân hóa và tối ưu hóa chính sách trong toàn hệ thống.

Trung tâm này không đơn thuần là nơi tập hợp thông tin về học sinh, giáo viên, cơ sở đào tạo hay chương trình học. Quan trọng hơn, nó tạo nên nền tảng dữ liệu tích hợp, thống nhất và có khả năng liên thông trên toàn quốc, giúp thúc đẩy các mô hình học tập cá thể hóa, dựa trên phân tích hành vi học tập bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Đây chính là cơ sở để giáo dục Việt Nam bước vào kỷ nguyên học tập thông minh, nơi dữ liệu là công cụ thúc đẩy đổi mới phương pháp giảng dạy, thiết kế chương trình đào tạo linh hoạt và hiệu quả hơn.

Các công nghệ lõi đóng vai trò trung tâm trong chuyển đổi số giáo dục: AI được ứng dụng để phân tích hành vi học tập và điều chỉnh nội dung đào tạo theo từng cá nhân; Dữ liệu lớn (Big Data) cho phép xử lý và lưu trữ khối lượng thông tin khổng lồ từ 63 tỉnh thành. Trong khi Blockchain mang lại độ tin cậy, minh bạch cho văn bằng, chứng chỉ. Ngoài ra, Thống kê thông minh (Intelligent Statistics) giúp phân tích dữ liệu sâu để hỗ trợ hoạch định chính sách một cách chính xác và kịp thời. Sự kết hợp giữa các công nghệ này không chỉ nâng cao hiệu quả vận hành ngành giáo dục, mà còn đặt nền móng cho hệ sinh thái học tập mở, linh hoạt và phát triển theo nhu cầu thực tiễn.

Dữ liệu hiện đại đóng vai trò xương sống trong hệ thống giáo dục, từ việc đo lường chất lượng học tập, đánh giá năng lực giáo viên đến quản trị cơ sở vật chất và nguồn lực. Thông tin từ dữ liệu giúp nhà quản lý và nhà hoạch định chính sách có cái nhìn toàn cảnh, từ đó đưa ra quyết sách phù hợp với đặc thù vùng miền và yêu cầu phát triển bền vững. Giáo dục không còn là câu chuyện cảm tính hay “kinh nghiệm truyền miệng”, mà là lĩnh vực dựa trên bằng chứng, dữ liệu và phân tích định lượng.

Để triển khai thành công Trung tâm Dữ liệu Giáo dục Quốc gia, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tổng cục Thống kê và các bộ ngành liên quan. Việc học hỏi mô hình Trung tâm Thống kê Giáo dục Quốc gia của Hoa Kỳ (NCES) là cần thiết, nhưng quan trọng hơn là phải điều chỉnh cho phù hợp với bối cảnh Việt Nam, trong đó ưu tiên liên thông dữ liệu, chuẩn hóa hệ thống và xóa bỏ tình trạng phân mảnh thông tin. Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia đóng vai trò nòng cốt trong việc xây dựng tiêu chuẩn dữ liệu, phát triển năng lực và tạo môi trường kết nối giữa các bên liên quan. Đây chính là lực đẩy quan trọng để thúc đẩy chia sẻ dữ liệu mở, phục vụ nghiên cứu và truyền thông khoa học giáo dục.

VNEdu DataHub hiện là nơi lưu trữ hơn 15 triệu bản ghi dữ liệu giáo dục trên toàn quốc – kho dữ liệu khổng lồ có khả năng phân tích theo thời gian thực, hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu, cơ sở giáo dục và cả người dân tiếp cận thông tin nhanh chóng và minh bạch. Với sự hỗ trợ của AI và các công cụ phân tích hiện đại, Hub không chỉ đơn thuần là một “kho lưu trữ”, mà trở thành một trung tâm tri thức năng động, thúc đẩy đổi mới và ra quyết định dựa trên bằng chứng để hướng tới một nền giáo dục thông minh, toàn diện và công bằng cho mọi người.

Phát biểu tại Buổi làm việc, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia khẳng định, các nội dung đã được trình bày là những ý tưởng hay. Các cách thức chuẩn bị chương trình đào tạo, phát triển công nghệ lõi, đặc biệt là lĩnh vực bán dẫn đều đã được triển khai bài bản, có hệ thống. Điều này góp phần tạo dựng niềm tin trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Nhưng muốn làm được, không thể chỉ dựa vào bộ máy hành chính, mà cần một hệ sinh thái thực sự: từ doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, đến các viện nghiên cứu, mỗi bên phải đóng vai trò rõ ràng và chủ động. Những con người được giao nhiệm vụ phải có năng lực thật, tiềm lực thật, chứ không thể chỉ là người thực thi mệnh lệnh hành chính.

Theo Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, vai trò của dữ liệu, hạ tầng số là vô cùng quan trọng. Chuyển đổi số không phải là một lựa chọn, mà là con đường duy nhất để thoát khỏi sự lệ thuộc công nghệ nước ngoài. Một khi đã nhận thức được điều đó, chúng ta phải hành động có chiến lược: xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, viện đào tạo chuyên sâu về chất bán dẫn, và nền tảng dữ liệu quốc gia được điều hành tập trung, có kịch bản vận hành rõ ràng.

Trong bối cảnh dữ liệu đang trở thành nguồn lực chiến lược, Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia giữ vai trò hạt nhân trong kết nối, chuẩn hóa và kiến tạo hệ sinh thái dữ liệu bền vững. Không chỉ là cầu nối giữa cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và giới nghiên cứu, Hiệp hội còn là lực đẩy thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và hiệu quả trong quản trị dữ liệu. Với tầm nhìn dài hạn và năng lực chuyên môn sâu, Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia sẽ tiếp tục đồng hành, dẫn dắt Việt Nam tiến bước mạnh mẽ trên hành trình chuyển đổi số toàn diện.